Ronde Tafel
Dansarchieven: Talking to the dead

De woordeloze kant
Moniek Merkx is een gelauwerde regisseur, schrijver en dramaturg in het Nederlands jeugdtheater en de mime. Tijdens het vijftigjarig jubileum van Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam in 2014 poneerde Merkx de stelling dat er in Nederland te weinig aandacht is voor de woordeloze kant van het theater:

"Kijken, hoe doe je dat? Hoe analyseer je associaties, hoe lees je montage, hoe zie je details in verhouding tot het grotere geheel, hoe ontwikkel je een fysieke blik, als je geen taal, personages en verhaallijnen hebt? Dat blijft wat mij betreft toch vaak de hamvraag. Ik krijg nog zo vaak kromme tenen als ik lees hoe mijn fysiekere werk en dat van veel van mijn mime- en danscollega’s wordt geanalyseerd. Ik lees nog steeds (na meer dan 30 jaar!!) het gebrek aan context, discours, woordenschat om het te hebben over de woordeloze kant van het theaterwerk."

Als deze kritiek waar is, zou dit gebrek ook gelden voor het archief? Richt ook dat zich meer op taal, tekst en duidelijke verhaallijnen en dreigt het woordeloze hier ook onderbelicht te worden?

Bijhouden en doorgeven
Pauline de Groot was een van de initiatiefnemers van de SNDO. Hoewel zij in het buitenland met grote namen samenwerkte en ook een keur aan internationale bekendheden naar de school haalde, kreeg haar werk in Nederland lang niet altijd de erkenning en de ondersteuning die het verdiende. De Groot heeft haar leven lang plakboeken en posters gemaakt, aantekeningenboeken en dansnotaties bewaard, foto's en video's verzameld en deze ook gedigitaliseerd. Op dit moment is zij bezig haar archief klaar te stomen voor de overdracht aan de Theatercollectie van het Allard Pierson. We volgen haar tijdens het doornemen van het archief en zij spreekt over het belang dat zij stelt in het bijhouden en doorgeven van documenten die verbonden zijn met haar oeuvre.

Talking to the dead
Catalina Insignares is geboren in Colombia, woont en werkt als choreograaf in Parijs en deed, naast allerlei opleidingen, DAS Third. Zij is geïnteresseerd in hoe de verbeelding en het zintuigelijke van de dans gebruikt kan worden om te communiceren met het onzichtbare, zoals de doden. Samen luisteren via het lichaam naar andere bestaansvormen, die nog steeds tot ons spreken, die wij met ons meedragen. Zij vroeg Tamara Antonijević een tekst te schrijven die de uitwisseling op afstand tussen lichamen thematiseerde. Deze tekst wordt boekje nummer 6 in de De Nieuwe Dansbibliotheek, in samenspraak met DAS Third / AHK Graduate School.

Heruitgave Moderne dans in ontwikkeling
In 1985 gaf Moniek Merkx samen met Aat Hougée haar scriptie over de School voor Nieuwe Dansontwikkeling uit. Lange tijd was Moderne dans in ontwikkeling de enige publicatie over nieuwe dans in Nederland. De Nieuwe Dansbibliotheek heeft besloten het boekje opnieuw uit te geven, een Engelse editie toe te voegen en, door middel van een uitgebreid interview met Merkx en een artikel van Jeroen Fabius over de SNDO door de jaren heen, een bredere artistieke en historische context te schetsen met de publicatie.

Mimewetenschapper Marijn de Langen, die het afgelopen jaar het indrukwekkende boek Nederlandse Mime uitbracht bij Amsterdam University Press, zal haar reactie geven op de heruitgave van Moderne dans in ontwikkeling. Nadat De Langen het mime-archief in ongesorteerde dozen aantrof op het oude Theaterinstituut en daar eigenhandig orde op zaken stelde met de hulp van studenten, deed ze nog jaren onderzoek en voerde tientallen interviews, voordat ze in Utrecht promoveerde en de rijk geïllustreerde, prachtig vormgegeven uitgave het licht deed zien. Wat vindt zij van deze heruitgave? Heeft het zin een oude tekst van een relatieve buitenstaander in de dans ook nog eens in het Engels te vertalen? Waar is dit goed voor en wat moet er meer gebeuren?

Daarna starten we het gesprek met de genodigden uit de sector en het publiek over hoe we de noodzaak van archivering kunnen vertalen naar werkwijzen die de dans recht doen en het mogelijk maken met de doden te spreken.